ArtykułyPorady

Jak utrzymać lotosa tygrysiego w dobrej kondycji?

Porady akwarystyczne

Witam,
kolega dał mi niedawno kilka młodych lotosów tygrysich, które u niego w akwarium wyglądają bardzo ładnie i szybko się mnożą. Niestety, w moim zbiorniku już po kilku tygodniach całkowicie zmarniały. Kolega zaoferował mi następne lotosy, ale nie chcę ich sadzić, żeby znów nie wygniły. Proszę, napiszcie coś o wymaganiach tej pięknej rośliny, bo bardzo chciałbym, żeby w moim akwarium wyglądała tak ładnie, jak u kolegi.
Mateusz, 12 lat

Roślina zwana przez akwarystów „lotosem tygrysim” zalicza się do rodziny grzybieniowatych (Nympheaceae). Przypuszczalnie pochodzi z Afryki, najprawdopodobniej z zachodniej części tego kontynentu, gdzie w płytkich rzekach, strumieniach, jeziorach oraz na bagnach rosną jej przodkowie należący do gatunku Nymphaea zenkeri. Wielu specjalistów uważa jednak, że „lotos”, a zwłaszcza niektóre jego odmiany barwne nie są czystym gatunkiem, ale hybrydą (krzyżówką) międzygatunkową. Jako drugiego z jego „ojców” wymieniają oni grzybienia egipskiego (Nymphaea lotus) – gatunek zamieszkujący wody Nilu, czczony w starożytnym Egipcie.

Lotos tygrysi nie jest typową rośliną akwariową. Używając słownictwa stosowanego przez miłośników stawów ogrodowych (którzy grzybienie mają w szczególnej estymie) należałoby ją zaliczyć do tzw. „roślin wodnych”, tj. takich, które ukorzeniają się w podłożu pod wodą, ale wytwarzają liście nawodne, pływające po powierzchni wody. Jest to niezmiernie istotny element w biologii tego gatunku, którego uważne zrozumienie stanowi klucz do jego udanej uprawy w akwariach. W tym celu należy poznać cykl rozwojowy, jaki przechodzi on w naturze. Otóż w stanie dzikim roślina ta rozmnaża się głównie za pomocą licznie tworzących się nasion, które kiełkują w płytkich, nasłonecznionych wodach w żyznym, mulistym podłożu. Początkowo siewka wytwarza wyłącznie liście podwodne, dzięki którym jest w stanie przetrwać pierwszy okres życia. Następnie, po osiągnięciu wieku dojrzałego, dorasta do powierzchni wody i zaczyna produkować liście nawodne, co wiąże się ze stopniową utratą liści podwodnych. Liście pływające po powierzchni wody są bardziej „praktyczne”, bowiem, dzięki silnemu nasłonecznieniu, zachodzą w nich intensywne procesy fotosyntetyczne pozwalające na wytworzenie dużej ilości substancji pokarmowych. Substancje te są transportowane przez ogonki liściowe i magazynowane w rozrastającym się w podłożu grubym i mięsistym kłączu (przekształcona łodyga podziemna pełniąca funkcje spichrzowe). Stanowi ono rezerwuar pokarmu na „czarną godzinę” (np. w razie utraty liści pozwala na ich odbudowanie) oraz dla tworzących się kwiatów. Te ostatnie pojawiają się nad powierzchnią wody i produkują nasiona, dzięki którym cały cykl może się zacząć od nowa. Uprawiając tę roślinę w akwariach należy mieć pełną świadomość opisanych szczegółów jej biologii oraz posiadać umiejętność kontroli jej wzrostu w taki sposób, aby zatrzymać go na optymalnym z punktu widzenia jej dekoracyjności w zbiorniku poziomie.

Lotos tygrysi należy do roślin zdecydowanie okazałych – jego rozetowato ułożone liście podwodne składają się z długich (40 i więcej cm) ogonków i blaszek liściowych w korzystnych warunkach osiągających średnicę do 16, a wyjątkowo nawet do 25 cm. Zdarza się, że pojedyncza, rozrośnięta roślina dochodzi do 60 cm średnicy, stanowiąc prawdziwą ozdobę centralnej części zbiornika. Kształt blaszek liściowych jest owalny lub lekko jajowaty z dość głębokim, sercowatym wcięciem u nasady ogonka. Są też one charakterystycznie lekko pofałdowane. W akwariach spotyka się dwie formy barwne: zieloną i czerwoną. W przypadku pierwszej z nich liście są żywo zielone, niekiedy z lekkim, żółtawym odcieniem, poznaczone licznymi, drobnymi brązowawymi plamkami. Ogonki liściowe mają barwę ciemnozieloną lub brunatnawą. Druga, bardziej dekoracyjna odmiana, polecana szczególnie do akwariów typu holenderskiego posiada blaszki liściowe koloru czerwonobrązowego z gęstymi, ciemniejszymi, purpurowymi plamami oraz podobnej barwy ogonki liściowe. W sprzyjających dla siebie warunkach (silne oświetlenie, niezbyt wysoki poziom wody, żyzne podłoże) roślina jest w stanie wytwarzać wspomniane we wstępie liście pływające po powierzchni wody – ich blaszki są lekko strzałkowate o delikatnie ząbkowanych brzegach i osiągają do 15 cm średnicy – ich barwa jest zbliżona do koloru liści podwodnych (zależy więc od odmiany barwnej). Tworzenie się liści nadwodnych z punktu widzenia akwarysty nie zawsze jest zjawiskiem pożądanym, często wiąże się bowiem ze stopniową utratą znacznie bardziej dekoracyjnych liści podwodnych. Poza liśćmi lotos tygrysi wytwarza kłącze i bardzo silnie rozbudowany system korzeniowy, często przerastający na wskroś całe podłoże w zbiorniku. Nierzadko również zakwita: kwiat tworzy się nad powierzchnią wody, jest duży, ma białe lub lekko różowawe płatki, żółty środek i subtelnie pachnie. Niestety – otwiera się tylko w nocy między godziną 18 a 20, a zamyka nad ranem, i to zaledwie przez cztery kolejne doby.

Lotos tygrysi stanowi nie lada gratkę i wyzwanie dla wszystkich miłośników roślin akwariowych. Niezbyt duże, choć wprawdzie nieco specyficzne wymagania tej rośliny sprawiają bowiem, że z powodzeniem mogą uprawiać ją nawet średnio zaawansowani akwaryści w ogólnych zbiornikach z rybami, natomiast dzięki jej pięknym, niezwykle ozdobnym liściom, równie dobrze nadaje się do profesjonalnych akwariów roślinnych. Połączenie tych cech sprawia, że gatunek ten śmiało można uznać za jedną z najciekawszych, a zarazem najbardziej dekoracyjnych i uniwersalnych roślin akwariowych.

Z uwagi na osiągane spore rozmiary lotos tygrysi nadaje się wyłącznie do dużych zbiorników o odpowiedniej szerokości i długości oraz wysokości do najmniej 40 cm. Należy posadzić go w centrum akwarium, tak, aby stanowił jeden z głównych motywów dekoracyjnych jego wnętrza, wyłącznie pojedynczo (nigdy w pęczkach), by jego szybko rozrastające się liście posiadały odpowiednio dużo przestrzeni (co najmniej 40×40 cm). Wyjątkowo dekoracyjnie prezentuje się na tle gęstych, drobnolistnych roślin o kontrastowej barwie, a także ozdobnego drewna, lignitów i korzeni. Kluczem do sukcesu w uprawie jest odpowiedni dobór oświetlenia, podłoża i sposobu nawożenia oraz prawidłowa kombinacja tych wszystkich czynników.

Często błędnie uważa się, że lotos tygrysi ma bardzo wysokie wymagania świetlne. Jest to tylko częściowo prawda. Roślina ta może zadowalająco rozwijać się nawet przy średnim oświetleniu, choć wtedy jej liście osiągają zwykle niewielkie rozmiary, zaś ich kolory są znacznie skromniejsze (w przypadku formy zielonej – blade, zaś czerwonej – żółtawe).  Jeżeli jednak chcemy uzyskać naprawdę duże, rozrośnięte okazy, światło powinno być nieco silniejsze. Za wystarczające można przyjąć jego natężenie w wysokości (0,5 W/litr wody w akwarium). Wskazane jest, aby przynajmniej część światła była naturalna (światło słoneczne) lub pochodziła z lamp metalohalogenkowych. Jeżeli decydujemy się wyłącznie na zastosowanie świetlówek, przynajmniej część z nich powinna dawać światło o barwie lekko czerwonej (świetlówki typu „plant”).

Bardzo ważną kwestią pozostaje odpowiedni dobór podłoża. Wiele źródeł podaje, że jego grubość powinna być nie mniejsza niż 10–12 cm. Rzeczywiście, w takich warunkach lotos rośnie najszybciej, tyle tylko, że błyskawicznie zaczyna wtedy wytwarzać liście nawodne. Aby ograniczyć ten proces, zaleca się więc stosowanie nieco płytszego podłoża, np. 4–5 cm. Jego dolną warstwę mogą stanowić specjalne podkłady mineralne dla roślin. Można rozłożyć je równomiernie na dnie akwarium i przykryć warstwą żwiru (najlepiej nadaje się drobny żwir o granulacji ziaren 2–4 mm) lub też wymieszać najpierw z częścią żwiru i nakryć jego pozostałą ilością. Niektóre podłoża można również stosować samodzielnie, bez potrzeby użycia żwiru. Lotosy świetnie rosną też w akwariach typu „low–tech”, zasadzone w ziemi ogrodowej przykrytej warstwą wypłukanego żwiru.

Dla prawidłowego wzrostu lotosów istotny jest sposób nawożenia stosowany w akwarium. W zasadzie można używać wszystkich typów nawozów, jednak najlepsze efekty uzyskuje się przy punktowym wzbogacaniu podłoża bezpośrednio pod korzeniami rośliny za pomocą tabletek, kulek lub pałeczek nawozowych. W przypadku lotosa tygrysiego odmiany czerwonej bardzo ważnym składnikiem mineralnym jest żelazo. Dlatego warto uzupełniać jego niedobory za pomocą specjalnych płynnych nawozów żelazowych.

Lotos tygrysi nie ma natomiast wygórowanych wymagań pod względem parametrów wody. Jej temperatura latem powinna wynosić nieco ponad 25ºC, zaś zimą nieco poniżej (20–24ºC) (jest to szczególnie ważne, jeśli chcemy, aby nasze lotosy regularnie zakwitały). Twardość wody nie ma większego znaczenia, odczyn również, pod warunkiem, że nie jest zdecydowanie zasadowy (pH powinno zawierać się w granicach 5,5–7,5).

Cała sztuka uprawy lotosa tygrysiego, po zapewnieniu mu optymalnych warunków, polega na umiejętnym ograniczaniu wzrostu rośliny tak, aby nie wytwarzała zbyt dużo liści nawodnych, zachowując jak najwięcej pięknych liści podwodnych. W tym celu należy skrupulatnie usuwać wszystkie tworzące się liście nadwodne oraz systematycznie skracać system korzeniowy rośliny. Najprościej dokonywać tego przy pomocy długich nożyc lub pincety. Ich ostrzem co jakiś czas należy wzruszać podłoże dookoła rośliny przycinając do długości ok. 10 cm najbardziej rozrośnięte korzenie. W braku odpowiednich nożyc można też posłużyć się długim nożem. Postępowanie takie, choć pracochłonne i wymagające pewnej wprawy, opłaca się, bowiem nie tylko kierunkuje roślinę na wytwarzanie dodatkowych liści podwodnych, ale stymuluje też pojawianie się młodych roślin potomnych. Innym sposobem jest uszkadzanie włośników korzeni poprzez jej „podrywanie”. W tym celu należy zebrać w dłoń wszystkie liście rozrośniętego okazu, chwycić poniżej nasady blaszek liściowych i delikatnie, ale stanowczo szarpnąć do góry tak, aby naruszyć system korzeniowy. Postępowanie takie jest łatwiejsze i znacznie mniej pracochłonne, wymaga jednak pewnej wprawy tak, aby nie przedobrzyć i całkowicie nie zniszczyć korzeni.

Ciekawym sposobem na utrzymanie lotosa w ryzach jest jego uprawa w niewielkich, płytkich pojemnikach zamaskowanych w podłożu. Doskonale nadaje się do tego np. duże pudełko po margarynie. Pojemnik taki wypełniamy żyznym podłożem (podkład mineralny, torf, glina, ziemia ogrodowa, żwir wymieszany z tabletkami nawozowymi, itp.). Jego ograniczona pojemność powoduje, że ekspansywne korzenie lotosu nie mogą się swobodnie rozwijać, co siłą rzeczy ogranicza wzrost rośliny i opóźnia wytwarzanie się liści nawodnych.

W warunkach akwariowych lotosy tygrysie rozmnażać można na dwa sposoby: wegetatywnie poprzez podział kłącza lub wytwarzanie przez nie młodych osobników oraz płciowo poprzez nasiona. Pierwszy sposób jest stosunkowo prosty: młode, pojedyncze roślin pojawiają się samoistnie, wyrastając tuż obok starszych okazów. Szczególnie często dzieje się to w sytuacjach stresowych, np. po wspomnianym naruszeniu systemu korzeniowego. Czynnikiem stymulującym do tego typu zachowań może być też tabletka nawozowa wetknięta między korzenie rośliny.

Poza rozmnażaniem wegetatywnym lotosa tygrysiego można też rozmnażać generatywnie z nasion. Pojedynczy kwiat, po przekwitnięciu, jest w stanie wytworzyć ich nawet tysiąc. Dojrzewają one pod wodą wciągnięte tak przez kurczący się pęd kwiatowy. Należy chronić je przed zjedzeniem przez ślimaki oraz ryby roślinożerne, dla których stanowią nie lada przysmak (np. poprzez ostrożne owinięcie kwiatu kawałkiem gęstej siateczki).  Zebrane z przekwitniętych kwiatów nasiona najlepiej jest wysiać w niewysokim, silnie oświetlonym akwarium z żyznym, drobnoziarnistym podłożem ustawionym w dobrze nasłonecznionym miejscu. W dawnej literaturze akwarystycznej jako optymalny substrat polecano „brudny” zamulony piasek wyciągnięty z dojrzałych akwariów z rybami żyworodnymi. Młode rośliny wyrastają natychmiast po wysianiu nasion. Należy przesadzać je do zbiornika docelowego dopiero, gdy osiągną co najmniej 10–15 cm wysokości i będą posiadać po przynajmniej 4–5 liści. I tutaj niespodzianka! W przypadku lotosów odmiany zielonej wszystkie młode rośliny uzyskane z nasion będą takie same, jak osobniki mateczne. Natomiast rozmnażając w ten sposób lotosy odmiany czerwonej, otrzymamy z nasion pochodzących z tego samego kwiatu zarówno okazy czerwone, jak i zielone. Właśnie to zjawisko jest powodem do wspomnianego już wcześniej przypuszczenia, że ta popularna w akwariach roślina nie jest „czystym” gatunkiem, ale krzyżówką pochodzącą od co najmniej dwóch różnych grzybieni.

Redakcja MA

Pokaż więcej

Powiązane artykuły

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Sprawdź również
Close
Back to top button