Tojeść rozesłana (Lysimachia nummularia)
Tojeść rozesłana (Lysimachia nummularia)
Opis: gatunek rodzimy. Występuje na terenie niemal całej Europy, a także w zachodniej części Azji i na Kaukazie. W Polsce bardzo pospolity, zwyczajowo zwany pieniężnikiem lub bażanowcem. Porasta brzegi zbiorników wodnych, rowów melioracyjnych, występuje we wszelkich wilgotnych miejscach, tworząc niskie, zwarte kobierce. Jej delikatne pędy dochodzą nawet do 2 m długości, tworząc w węzłach korzenie. Pędy są pokryte gęsto rozmieszczonymi, okrągłymi, soczyście zielonymi, połyskującymi liśćmi. Są one charakterystycznie ułożone w jednej płaszczyźnie z łodygą i wznoszą się do góry na wysokość ok. 5 cm. Kwiaty pojawiają się praktycznie przez całe lato od czerwca do września. Są osadzone pojedynczo lub po dwa w kątach liści. Osiągają do 3 cm średnicy i mają intensywnie żółte, niekiedy wewnątrz czerwono punktowane płatki. Owocem jest mała torebka pękająca pięcioma podłużnymi klapkami.
Warunki uprawy: odporna, wytrzymała roślina mogąca rozwijać się zarówno pod wodą, jak i na brzegu. W przypadku oczka wodnego najlepiej sadzić ją bezpośrednio w glebie dookoła jego krawędzi. Możliwa jest również uprawa na rabatach i skalnikach oraz w akwarium i paludarium, a niektórych odmian nawet jako zwieszających się roślin doniczkowych. Preferuje stanowiska lekko ocienione, ale, jeżeli gleba jest dostatecznie wilgotna, może rozwijać się również w pełnym słońcu. Zabiegi pielęgnacyjne polegają w zasadzie na ograniczaniu liczebności rośliny (jest niebywale ekspansywna) i niedopuszczaniu do zajmowania przez nią zbyt dużej powierzchni. Na zimę pędy dobrze jest przykryć – mogą wtedy dotrwać w stanie zielonym do wiosny i ponownie rozpocząć wegetację. Uzyskano kilka odmian barwnych tej rośliny – szczególnie efektownie wygląda odmiana „Aurea” o intensywnie żółtych liściach.
Rozmnażanie: bardzo łatwe – na drodze wegetatywnej poprzez ukorzenianie odciętych pędów.
Wykorzystanie: roślina błotna, a w zasadzie „uniwersalna”. Ze względu na tworzenie przez nią zwartych kobierców doskonale nadaje się do obsadzania brzegów oczka wodnego i maskowania skrajów folii oraz przyłączy urządzeń technicznych. Jest również cenioną rośliną leczniczą. Surowcem leczniczym jest surowe, sproszkowane ziele. Zawiera ono saponiny, garbniki i kwas krzemowy. W postaci naparu ma działanie ściągające, odkażające, przeciwbiegunkowe i przeciwreumatyczne. Dawniej leczono nim m. in. szkorbut, gruźlicę oraz przemywano trudno gojące się rany. (js)