Jeżowce

Fragment artykułu: Łukasz Kur, Paweł Zarzyński: Tajemnicze morskie „jeże”. Opublikowano drukiem w Magazynie Akwarium nr 9-10/2009 (87).

Jeżowce stanowią specyficzną gromadę szkarłupni często podziwianych w trakcie nurkowania w tropikalnych morzach, ale znacznie rzadziej spotykanych w akwariach. Tymczasem wiele ich gatunków całkiem dobrze się do nich nadaje, a niektóre mogą przynieść akwaryście liczne korzyści. Jakie? O tym postaramy się za chwilę przekonać Czytelników Magazynu Akwarium.
„Jeże” z oceanu
Łacińska nazwa gromady jeżowców to Echinoidea. Pochodzi ona od dwóch greckich słów: echinos – jeż oraz eidos – kształt. Trzeba przyznać, że jest w pełni uzasadniona, bowiem wiele gatunków tych pokrytych gęsto igłami zwierząt rzeczywiście budzi u obserwatora jednoznaczne skojarzenia.
Budowa anatomiczna jeżowców jest dość skomplikowana. Ich ciało ma zwykle mniej lub bardziej kulisty kształt, często nieco spłaszczony. Jego średnica waha się najczęściej od 3 do 10 cm. Tworzą go miękkie tkanki pokryte wapiennym pancerzem składającym się najczęściej z dwudziestu rzędów charakterystycznych, pięciokątnych płytek ułożonych w podwójne, naprzemianległe szeregi. Całość przypomina trochę powierzchnię piłki uszytej z łatek skóry. W ciele jeżowca można wyodrębnić stronę spodnią i grzbietową. Ta pierwsza jest lekko spłaszczona, zaś w jej centralnym punkcie znajduje się otwór gębowy. U części jeżowców (tzw. jeżowce regularne) wyposażony jest on w wyspecjalizowany aparat szczękowy, zwany latarnią Arystotelesa (nazwa ta została nadana na podstawie zapisków Arystotelesa, który jako pierwszy dokładnie opisał budowę aparatu gębowego jeżowców). Posiada on pięć mocnych zębów zbudowanych z węglanu wapnia służących do zbierania pokarmu z podłoża i jego przeżuwania. Jego sprawne trawienie umożliwia rozbudowany, pięciokomorowy żołądek. Z kolei na grzbietowej stronie ciała usytuowany jest odbyt.