Różanka (Rhodeus amarus)

Fragment artykułu: Roman Kujawa, Hubert Zientek: Różanki: nasza rodzima kontra azjatycka – co akwarysta wiedzieć powinien? Opublikowano drukiem w Magazynie Akwarium nr 3/2024 (205).

W wodach Polski żyje jeden gatunek ostrakofilny, czyli składający ikrę do jamy skrzelowej małży (blaszkoskrzelne, Bivalvia) – to różanka (Rhodeus amarus, ang. European bitterling), zwana regionalnie siekierką lub olszówką, należąca do rodziny karpiowatych (Cyprinidae). Nasz rodzimy klejnot, który należy ze wszech miar chronić – obecnie gatunek objęty jest częściową ochroną prawną, co oznacza, że na jego odłów, przetrzymywanie i rozmnażanie w warunkach akwariowych lub w ogrodowych oczkach konieczne jest stosowne zezwolenie z RDOŚ. Na chów różanki azjatyckiej nie jest natomiast wymagane żadne zezwolenie, ale ich dostępność na polskim rynku jest mocno ograniczona i raczej dziełem przypadku jest natrafienie na nie w którymś z dobrych sklepów zoologicznych lub na giełdzie. O tym, jakie warunki należy zapewnić w akwarium, aby ryby te czuły się komfortowo, a w dodatku chętnie się rozmnażały, traktuje niniejszy artykuł.

Z naszych obserwacji wędkarsko-przyrodniczych czynionych od lat w rejonie południowego Mazowsza i Warmii wynika jednoznacznie, że w niewielkich zbiornikach i ciekach wodnych o słabym nurcie różanka radzi sobie obecnie całkiem dobrze. W niektórych stawach można by powiedzieć, że wręcz znakomicie – populacje są liczne, mimo niemałej niekiedy presji drapieżników. To oczywiście cieszy, ale los różanek zależy w głównej mierze od występowania w danym biotopie małży (skójek z rodzaju Unio i/lub szczeżui z rodzaju Anodonta), a te, jak wiadomo, są wrażliwe na zanieczyszczenie wody. W rzekach liczebność omawianych ryb ulega znacznie większym wahaniom. Mimo to stwierdzenia niektórych badaczy, że jest to gatunek o wąskim zakresie tolerancji wobec zmian zachodzących w środowisku naturalnym, są naszym zdaniem przesadzone. O ile bowiem zmiany te nie są drastyczne i nie zagrażają bezpośrednio życiu biologicznemu (szczególnie w odniesieniu do wspomnianych wyżej mięczaków), różanki nawet po zdziesiątkowaniu potrafią w stosunkowo krótkim czasie odbudować swą populację. Są także średnio wrażliwe na niedobory tlenowe. Dożywają około pięciu lat, rzadko więcej.
Różanki zasiedlają wody niemal całej Polski z wyjątkiem terenów wysokogórskich na południu oraz Sudetów. Żyją w strefie przybrzeżnej (litoral), w mniejszych lub większych stadach. W czasie deszczowej lub pochmurnej pogody oraz zimą przebywają w głębszych partiach wody. Największą aktywność przejawiają podczas słonecznych, letnich dni.