Najczęściej występujące pasożyty ryb akwariowych

dr inż. Joanna Żebrowska, dr n. wet. Elżbieta Terech-Majewska: Najczęściej występujące pasożyty ryb akwariowych – charakterystyka i metody zwalczania inwazji wywoływanych przez pierwotniaki. Opublikowano drukiem w Magazynie Akwarium nr 2/2025 (210),

dr inż. Joanna Żebrowska, dr n. wet. Elżbieta Terech-Majewska: Najczęściej występujące pasożyty ryb akwariowych – charakterystyka i metody zwalcza-nia inwazji wywoływanych przez nicienie, tasiemce oraz kolcogłowy. Opublikowano drukiem w Magazynie Akwarium nr 3/2025 (211).

[fragment]

Utrzymanie zdrowej populacji ryb akwariowych wymaga nie tylko dbałości o jakość wody i odpowiednie warunki środowiskowe, ale także świadomości co do zagrożeń, które mogą rozwijać się w ukryciu. Do najgroźniejszych problemów hodowlanych zalicza się inwazje pasożytnicze.

To niewidoczne na pierwszy rzut oka organizmy, które potrafią szybko rozprzestrzeniać się i mogą generować poważne problemy, zagrażające całemu ekosystemowi akwarium. Ich obecność może prowadzić także do groźnych infekcji, zwłaszcza gdy czynniki środowiskowe sprzyjają ich namnażaniu. Stres środowiskowy, jak również ich obecność w tkankach ryb może prowadzić do osłabienia odporności. To dodatkowo sprzyja wtórnym zakażeniom bakteryjnym, a także grzybiczym.

Pasożyty ryb akwariowych charakteryzują się niezwykłą różnorodnością – od wiciowców i orzęsków po skorupiaki. Niektóre z nich atakują konkretne gatunki ryb, inne zależne są od wielkości lub kondycji żywiciela. Część z nich rozwija się wyłącznie w organizmie ryby jako jedynego lub ostatecznego żywiciela, podczas gdy inne wymagają żywicieli pośrednich, co dodatkowo komplikuje ich cykl życiowy i strategię zwalczania.
Zwalczanie pasożytów u ryb akwariowych stanowi wyzwanie, gdyż skuteczność leków oraz ich potencjalna toksyczność są zależne nie tylko od gatunku ryby, ale także od parametrów fizykochemicznych wody, to znaczy: od temperatury i szeregu innych czynników środowiskowych. Dlatego wszelkie zalecenia dotyczące profilaktyki i terapii powinny być traktowane jako ogólne wytyczne, wymagające dostosowania do specyficznych warunków panujących w danym akwarium.
Niniejszy artykuł przedstawia najczęściej spotykane pasożyty ryb akwariowych, które można zobaczyć w badaniu mikroskopowym, wraz z ich krótką charakterystyką i zdjęciami ukazującymi ich rzeczywisty wygląd. Dzięki temu hodowcy będą mogli nie tylko lepiej zrozumieć zagrożenia, ale również nauczyć się je rozpoznawać, co pozwoli na szybszą reakcję i skuteczniejszą ochronę ich podopiecznych.

Ichthyobodo necator
To wiciowiec wywołujący chorobę skóry i skrzeli ryb – ichtiobodozę, dawniej znaną jako costioza (Costia necatrix). Pierwotniak ten osiąga długość 10–15 µm, pod mikroskopem widoczny jest jako drobny, dynamicznie poruszające się punkcik. Charakterystyczną cechą morfologiczną pasożyta są cztery witki: dwie krótsze skierowane do przodu i dwie dłuższe zwrócone ku tyłowi. Obserwacja tej struktury wymaga zastosowania dużego powiększenia mikroskopowego.