ArtykułyPorady

Woda – miejsce do życia

Poznajmy się

Radosław Wąs: Woda – miejsce do życia
fot. Centrum Edukacji Ekologicznej i Rewitalizacji Jezior w Szczecinku

Jak to mówią – „sąsiedztwo zobowiązuje”. Zupełnie naturalnym wydaje się zatem, że – leżąc na Pomorzu Zachodnim (na Pojezierzu Drawskim) i funkcjonując na co dzień w budynku usytuowanym nad samym brzegiem jeziora Trzesiecko – woda jest jednym z głównych tematów zajęć prowadzonych w Centrum Edukacji Ekologicznej i Rewitalizacji Jezior – Zespole Placówek Oświatowych w Szczecinku.

Trochę liczb na początek: woda pokrywa około 71% powierzchni Ziemi, zajmując mniej więcej 1386 milionów km3, 97% wody na Ziemi to woda słona, słodka stanowi około 3%, zaś 68% wody słodkiej występuje na Ziemi w stanie stałym, czyli pod postacią lodu.

Woda częścią środowiska naturalnego

Woda jest miejscem, w którym powstało życie na naszej planecie, to w niej około 2,5 miliarda lat temu pojawiły się organizmy żywe, rozwinęły się z prymitywnych do wielokomórkowych form i zaczęły następny etap ekspansji, opanowując lądy. Dzisiaj woda dla człowieka jest, z jednej strony, niezbędna do właściwego funkcjonowania jego organizmu, a z drugiej strony – może być dla niego niebezpieczna, chociażby ze względu na to, co w niej żyje – i to w zarówno w skali mikro, jak i makro.

Warsztaty i badania

Jednym z ważniejszych elementów edukacji, prowadzonej w Centrum Edukacji Ekologicznej i Rewitalizacji Jezior – Zespole Placówek Oświatowych w Szczecinku, są zajęcia dotyczące wody – jej stanu i właściwości oraz badanie jej różnych parametrów, a także organizmów żyjących w środowisku wodnym. Zajęcia te są prowadzone zarówno dla przedszkolaków, uczniów szkół podstawowych oraz ponadpodstawowych, jak i dla osób dorosłych. Program został dostostowany do poziomu uczestników – zajęcia mają za zadanie poszerzyć wiedzę i umiejętności dotyczące biologicznych i chemicznych metod oceny stanu środowiska wodnego. Składają się zazwyczaj, po pierwsze, z części teoretycznej – wykładu na temat systemu klasyfikacji wód powierzchniowych i podziemnych, rodzajów zanieczyszczeń wód i ich źródeł, wpływu zanieczyszczeń na organizmy, metod badań czystości wód, wykonywania analizy biologicznej próbek wody, organizmów wskaźnikowych dla wód czystych i zanieczyszczonych oraz wykonywania analizy fizykochemicznej próbek wody. Po drugie zaś, z części terenowo–laboratoryjnej, w ramach której uczestnicy badają widzialność w wodzie za pomocą krążka Secchiego, a następnie pobierają próbę wody z jeziora Trzesiecko, nad którego brzegiem nasza placówka jest zlokalizowana. Oceniają zapach i barwę wody, dokonują pomiaru jej temperatury, odczynu (pH), twardości, przewodnictwa elektrycznego właściwego, zawartości tlenu rozpuszczonego w wodzie, stężenia fosforu całkowitego, azotanów oraz metali takich jak żelazo.

Podczas badań porównują próbki wody pobrane z różnych źródeł – woda z jeziora, woda z kranu, woda z akwarium, woda mineralna z mniejszą ilością składników mineralnych oraz z większą ilością składników mineralnych. Sprawdzają również pod mikroskopem obecność organizmów żywych (np. z rodzaju Daphnia) w pobranej próbce.

Wspólnie sprawdzamy również to, co możemy spotkać na dnie jeziora (pobierając próbki bentosu). Parametry próbek wody porównujemy także z innymi substancjami, takimi jak woda z mydłem, ocet, kawa czy napój typu „cola” – i następnie sprawdzamy, czym one się od siebie różnią. Podczas zajęć laboratoryjnych uczestnicy uczą się posługiwać podstawowym sprzętem laboratoryjnym przydatnym w pobieraniu próbek wody, jak i ich ocenie. Zapoznają się z także z różnorodnością form i gatunków oraz budową organizmów żywych, które żyją w wodzie, ze szczególnym uwzględnieniem ryb, które można zobaczyć w pracowni akwarystycznej znajdującej się w naszej placówce.

W królestwie ryb

Posiadamy sześć zbiorników wodnych (4 o pojemności 2500 litrów, 1 o pojemności 3000 litrów i 1 o pojemności 6000 litrów), w których można zobaczyć ryby żyjące na co dzień w polskich jeziorach i rzekach – lina (Tinca tinca), leszcza (Abramis brama), karasia (Carassius carassius), szczupaka (Esox lucius), węgorza europejskiego (Anguilla anguilla), płoć (Rutilus rutilus), wzdręgę (Scardinius erythrophthalmus), sieję pospolitą (Coregonus lavaretus), lipienia (Thymallus thymallus), pstrąga potokowego (Salmo trutta fario), okonia (Perca fluviatilis), ukleję (Alburnus alburnus) oraz takie, które są spotykane tylko w hodowlach – jak chociażby pstrąg tęczowy (Oncorhynchus mykiss). Oczywiście nie mogło także zabraknąć w akwariach jednego z symboli naszego miasta Szczecinka, a mianowicie jesiotra (Acipenser).

W „sprawie ryb” idziemy zresztą o krok dalej, bo jedną z sekcji działających w naszej placówce jest sekcja wędkarska Złów i wypuść, która angażuje się w różnego rodzaju akcje związane np. z ratowaniem narybku oraz pracami zarybieniowymi prowadzonymi na jeziorze Trzesiecko.    

Gatunki obce i inwazyjne

Prowadząc zajęcia, staramy się również uzmysłowić uczestnikom, jak ważną kwestią jest ochrona środowiska naturalnego i poszanowanie zasobów wodnych na naszej planecie. W tym celu wskazujemy przyczyny i ukazujemy skutki zanieczyszczenia wody np. plastikiem, omawiamy temat gatunków obcych i inwazyjnych oraz pokazujemy dobre praktyki w zakresie rewitalizacji i renaturyzacji zarówno jezior, jak i rzek. Ponadto, wykorzystując nasz „magiczny kran” i „wodnego ekoedukatora”, możemy również nauczyć właściwych nawyków prowadzących do oszczędności wody w życiu codziennym.

W przypadku zajęć omawiających problemy z wprowadzaniem do naszych zbiorników wodnych organizmów obcych i inwazyjnych, wpisujemy się w różnego rodzaju działania prowadzone w całej Polsce, a związane z tym, czego nie powinno się robić z obcym naszej faunie organizmem wodnym, który albo się nam znudził, albo jest za duży, by go hodować w domowym akwarium, albo wreszcie atakuje innych mieszkańców tego akwarium. W naszej placówce znalazły azyl na przykład  dwa żółwie czerwonolice (Trachemys scripta elegans) oraz jeden żółw chiński (Mauremys reevesii) – pozyskane od osób, które miały z nimi różne problemy.

Uczestników zajęć uczulamy również na to, że skoro w danym zbiorniku wodnym występują raki, niekoniecznie jest to od razu wyznacznikiem czystości wody – w akwariach w naszej pracowni akwarystycznej prezentujemy również okazy raków sygnałowych (Pacifastacus leniusculus). Ich wprowadzenie do zbiorników wodnych w naszym kraju wyeliminowało przecież rodzime gatunki raków – raka szlachetnego (Astacus astacus) i raka błotnego (Astacus leptodactylus).  

I już na koniec zajęć proponujemy uczestnikom „zabawę” wodą w sali wodnej, gdzie możemy sami spróbować „wyprodukować” tęczę, rozszczepiając światło w pryzmacie, wprawić w ruch śrubę Archimedesa i koło młyńskie, czyli najstarsze urządzenia, które były używane przez człowieka do wykorzystania energii skumulowanej w wodzie. Możemy sprawdzić, jak działa elektrownia wodna, oraz spowodować, aby mieszkańcy kilkupiętrowego bloku mieli taką samą ilość wody do dyspozycji. Korzystając również z pomocy zaprzyjaźnionego z naszą placówką klubu płetwonurków „Murena” pokazujemy, co trzeba zrobić, aby choć trochę poczuć się jak „ryba w wodzie”.

*** Zapraszamy na zajęcia ekologiczne do Centrum Edukacji Ekologicznej i Rewitalizacji Jezior – Zespołu Placówek Oświatowych w Szczecinku. Szczegóły na stronie www.eco.szczecinek.pl lub pod numerem telefonu 94 712 88 00, zajęcia w naszej placówce są bezpłatne, a termin i godzinę wizyty oraz tematykę zajęć możemy dostosować do indywidualnych potrzeb uczestników.   

Pokaż więcej

Powiązane artykuły

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button