Ślimaki słodkowodne
[fragment]W systematyce świata bezkręgowców wiele jest jeszcze do zrobienia. Nauka, jak dotąd, nie rozwiązała wszystkich dylematów klasyfikacji tej ogromnej części świata zwierząt. Zwłaszcza świat mięczaków (Mollusca), do których zalicza się brzuchonogi (gromada Gastropoda), potocznie zwane ślimakami, ciągle jest przedmiotem badań biologów zajmujących się systematyką, czyli porządkowaniem wiedzy o zwierzętach będących przedmiotem tego opracowania. Szacuje się, że naszą planetę zamieszkuje 130 000 gatunków mięczaków, z czego znakomitą większość, bo ok. 105 000 gatunków stanowią właśnie brzuchonogi. W Polsce odnotowano 6 gatunków ślimaków morskich, 177 – lądowych i 54 – słodkowodnych. I z punktu widzenia akwarystyki słodkowodnej ta ostatnia grupa interesuje nas najbardziej.
Najbardziej obfitymi w ślimaki, spośród niesłonych, są wody jezior i innych zbiorników porośniętych roślinnością. W mniejszym stopniu brzuchonogi zasiedlają wody cieków płynących, zwłaszcza z silniejszym prądem. Ponieważ szkielet zewnętrzny tych zwierząt potrzebuje wapnia jako składnika budulcowego, to właśnie takie, bogate w ten pierwiastek wody są w większym stopniu zasiedlane (analogicznie jak u gatunków lądowych zasiedlających tereny o podłożu bogatym w wapń).
Brzuchonogi prowadzą tryb życia bardzo zróżnicowany. Są wśród nich formy pasożytnicze, ale także gatunki żyjące w symbiozie (np. z wiciowcami występującymi w gruczołach trzustkowo–wątrobowych ślimaków, ułatwiającymi proces trawienia błonnika), są komensale bezkręgowców. Większość, zwłaszcza tych słodkowodnych, to glonożercy i roślinożercy odżywiający się glonami zeskrobywanymi ze skał lub szczątkami roślin, ale także zdrowymi roślinami naczyniowymi. Drapieżne występują głównie w wodach słonych i jest to swoista specjalizacja, bardzo zróżnicowana i, z ludzkiego punktu widzenia, niezwykle wyrafinowana. Niektóre używają paraliżującego jadu i połykają w całości swoją zdobycz, czasem niewiele od siebie mniejszą, inne drążą w swoich ofiarach otwory lub, wdzierając się przez odbyt, zżerają je od środka. Strategie są tu bardzo zróżnicowane.
W łańcuchu pokarmowym ślimaki stanowią ogromne źródło pokarmu dla wielu zwierząt. Ale są też nosicielami pasożytów, szczególnie przywr. Człowiek również wykorzystuje je w gospodarce zarówno w celach gastronomicznych, jak i typowo rolnych (używanie rozdrobnionych muszli do wapnowania gleby). Niestety stanowią też problem jako szkodniki roślin uprawnych.
Większość ślimaków osiąga dojrzałość płciową po roku i po rozrodzie ginie. Są jednak takie (zwłaszcza morskie), które żyją nawet kilkanaście lat.